برآورد روند عملکرد تولیدی و تولید مثلی در گله های گاو شیری هلشتاین ایران

بهبود عملکرد تولیدمثلی در صنعت پرورش گاو شیری به عنوان زیر بنای طول عمر اقتصادی گله، از اهمیت زیادی برخوردار است. بارورییکی از صفات عملکردی محسوب می شود که بر سود آوری نهایی گله تاثیر بسزایی دارد. اگر عملکرد تولید مثلی دام نامطلوب باشد باعث افزایش فاصله گوساله زایی، افزایش حذف غیر اختیاری، افزایش هزینه جایگزینی و کاهش تولید شیر می شود، که در نهایت میزان سود آوری گله را کاهش می دهد. صفات مورد بررسی در این مطالعه شامل فاصله گوساله زایی، روز های باز، فاصله زایش تا اولین تلقیح، فاصله اولین تا آخرین تلقیح منجر به آبستنی، تعداد تلقیح منجر به آبستنی، تعداد روز های خشک، شیر تولیدی 305 روز و سن اولین تلقیح بود. با توجه به محدودیت رکورد گیری صفات تولید مثلی و تفاوت بعضی از صفات در تلیسه ها و گاو ها، این دو گروه از حیوانات به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین با توجه به اینکه زمانی که گیرایی در تلیسه ها به وقوع می پیوندد تولیدی وجود ندارد، بنابراین ارتباط بین صفات تولیدی و تولید مثلی تنها در گاو ها مورد تجزیه و تحلیل واقع شد. در این مطالعه برای تعیین روند عملکرد تولید مثلی در گله های گاو های هلشتاین ایران از61559 رکورد تولید مثلی تلیسه و 159945 رکورد تولید مثلی گاو های ماده در شکم های 1 تا 5 که بین سال های 1380 تا 1390 در سطح 60 گله توسط مرکز بنیاد مستضعفان و شرکت تعاونی وحدت اصفهان جمع آوری شده بود، استفاده گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از رویه glmو reg نرم افزار sasصورت گرفت. میانگین و خطای استاندارد صفات تولید مثلی در گاو ها شامل فاصله گوساله زایی، روز های باز، فاصله زایش تا اولین تلقیح، فاصله اولین تا آخرین تلقیح منجر به آبستنی، تعداد تلقیح منجر به آبستنی، تعداد روز های خشک و نرخ گیرایی به ترتیب 65/78 ±400، 53/63 ±56/128، 51/27 ±82/75، 53/63 ±53/45، 79/1 ±33/2، 45/28 ±26/65 روز و 11/32 ±43 درصد و میانگین صفات تعداد تلقیح منجر به آبستنی، سن اولین تلقیح و نرخ گیرایی در تلیسه ها به ترتیب 37/1 ±58/1، 67/37 ±84/492 روز و 03/32 ±63 درصد و میانگین صفت شیر تولیدی 305 روز 79/1822 ±42/9584 کیلوگرم برآورد گردید. روند فنوتیپی با استفاده از ضریب رگرسیون میانگین صفات بر سال زایش محاسبه شد. این روند برای صفات تولید مثلی ذکر شده در گاو ها به ترتیب 39/0 ±6/0، 32/0 ±4/0، 16/0±72/0-، 26/0 ±19/1، 008/0 ±07/0، 09/0 ±1/0-، روز و 16/0 ±3/1- درصد بدست آمد و برای صفات تولید مثلی در تلیسه ها به ترتیب 005/0 ±05/0، 94/0 ± 05/4- روز و 18/0 ±86/1- درصد و روند فنوتیپی صفت تولیدی 45/20 ± 4/211 کیلوگرم به ازای هر سال برآورد گردید. برطبق نتایج بدست آمده، زایش های بهاره دارای کمترین عملکرد تولید مثلی بود. بهترین عملکرد تولید مثلی مربوط به دوره های شیردهی دوم و سوم بود و از دوره شیردهی پنجم، عملکرد تولید مثلی کاهش یافت. در سال های اخیر عملکرد تولیدی به دلایل مدیریتی، از جمله انتخاب نوع اسپرم، تغذیه و تهویه در این گله ها رو به بهبود است. به طور کلی عملکرد تولید مثلی در گله های گاو های هلشتاین ایران در حال کاهش است در حالی که تولید شیر در این دوره به طور چشمگیری افزایش یافته است.